✶ این مقاله به زبان English هم در دسترس است.


نظام بهداشت و درمان، که زمانی به عنوان پایه و اساس خدمات رفاه عمومی در ایران مطرح بود، اکنون به صنعتی سودمحور تبدیل شده است که در آن سردمداران عرصه‌های نظامی و اقتصادی بدون هیچ‌گونه نظارتی در آنها اعمال قدرت می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که مالکان خصوصی بیش از نیمی از مؤسسات بهداشتی پایتخت را تصاحب کرده‌اند و نفوذ آن‌ها در سراسر کشور در حال گسترش است. این روند نیروی کار حوزه‌ی بهداشت و درمان را در چرخه‌های بهره‌کشی، دستمزدهای پایین و ناامنی شغلی گرفتار کرده و بحرانی را تشدید کرده که از مسائل کارگری فراتر می‌رود.

با استفاده از روندهای ناروشن خصوصی‌سازی، نهادهایی مانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بنیاد شهید بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های ایران را به مراکزی سودمحور تبدیل کرده‌اند. مراکزی که منافع مالی برایشان مهم‌تر از ارائه‌ی خدمات به بیماران و مراجعه‌کنندگان است. این‌گونه مشاغل خصوصی‌شده اغلب به‌عنوان مشاغلی قلمداد می‌شوند که از لحاظ امنیتی مهم‌‌اند. مشاغلی که در فعالیت‌های پزشکی نامشخص و نامعلومی دخیل‌اند و با کمترین نظارت عمومی و بالاترین حد کنترل‌ اسناد و مدارک‌شان مدیریت می‌شوند.

برای کارکنان زن بهداشت و درمان، که ۸۵ درصد از نیروی کار پرستاری را تشکیل می‌دهند، این تغییرات پیامدهای ویرانگری داشته است. همان‌طور که در تحقیقات قبلی تهران بیرو آمده است، پرداخت سیستماتیک دستمزد‌های ناکافی، کار طاقت‌فرسا، و شرایط کاری خطرناک پس از خصوصی‌سازی این نهادها بدتر شده است. پرستاران که اغلب با قراردادهای کوتاه‌مدت و بدون امنیت شغلی به کار گرفته می‌شوند، مجبور به اضافه‌کاری اجباری هستند و در تأمین معیشت خود دچار مشکل‌اند. یکی از پرستاران تجربه‌ی خود از این موضوع را چنین بیان می‌کند: «این وضعیت تقریباً شبیه برده‌داری است و دیگران مجبورند این شغل‌های پُراسترس و دشوار را تحمل کنند تا نیازهای زندگی خود را تأمین کنند.»

در گذشته، نمایند‌گان اتحادیه‌های پرستاری در بیمارستان‌ها حضور داشتند تا بر حقوق پرستاران نظارت کرده و از آنان دفاع کنند. اما به دلیل فشار فزاینده‌ی بخش خصوصی، این اتحادیه‌ها امروز تقریباً در بیمارستان‌ها حضور ندارند.

برای بررسی تأثیرات گسترده‌ی خصوصی‌سازی بر کارکنان حوزه‌ی بهداشت و درمان ایران، تهران بیرو پژوهشی چهار‌قسمتی انجام داده است.

مقاله‌ی «ظهور نابرابری» مروری است بر اینکه چگونه بخش خصوصی بر نظام بهداشت و درمان کشور تسلط یافته است. مقاله‌ی «بازیگران قدرت خصوصی‌سازی» توضیحی است درباره‌ی این که چگونه نظام بهداشت و درمان ایران شبکه‌های صاحبان قدرت سیاسی را تقویت می‌کند. مقاله‌ی «همچون برده‌داری» شامل مصاحبه‌هایی با زنان شاغل در حوزه‌ی بهداشت و درمان است که از نابرابری‌های جنسیتی، شرایط کاری ضعیف و بی‌عدالتی‌های نظام‌مند ناشی از خصوصی‌سازی می‌گویند. مقاله‌ی «سویه‌ی سیاه و شرارت‌بار مراقبت درمانی» موسسات بهداشتی را افشا می‌کند که به مراکز شکنجه تبدیل شده‌اند و سازمان‌هایی شبه‌دولتی آن‌ها را اداره می‌کنند.

مقالات اخیر