✶ این مقاله به زبان English هم در دسترس است.
میراث قاسم سلیمانی نه توانایی نظامی او بلکه امپراتوری اقتصادی است که از بنیانگذاران آن بود
کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده‌ی نیروی قدس سپاه پاسداران، توجه جهانی را بار دیگر به این نهاد نظامی معطوف ساخت. نیروی قدس سپاه که همواره تهدیدی برای منافع آمریکا بوده است، به دلیل نفوذش بر گروه‌های شبه نظامی عراق، سوریه، و لبنان و اجرای عملیات مخفیانه در نقاط مختلف جهان همواره مورد انتقاد بوده است. سلیمانی که برخی او را شهید می پندارند و برخی دیگر ناقض حقوق بشر، شخصیتی جنجال برانگیز است که علاوه بر مهارت در جنگ‌های غیر متعارف و ماموریت‌های مخفیانه به همراه همرزمان سپاه قدسش از شم تجاری خوبی نیز برخوردار بوده است. گرچه حمله‌ی دی ماه سال گذشته‌ی نیرو‌های آمریکایی به کاروان سلیمانی در بغداد منجر به مرگ او شد اما امپراتوری اقتصادی که سلیمانی از بانیان آن بوده است همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد.
یک شرکت هواپیمایی، یک بانک، یک شرکت خودروسازی، و ده‌ها شرکت مهندسی در استان کرمان فقط شماری از موسساتی هستند که نیروی قدس سپاه را در تامین هزینه‌ی عملیات خارجی‌‌اش یاری می‌کنند. در کانون این شبکه‌ی پر پیچ و خم موسسه‌ی خیریه‌ای قرار دارد که علاوه بر معافیت از پرداخت مالیات، به هیچکس پاسخگو نیست. این امر چارچوب قانونی ایده‌آلی را برای فعالیت‌های مالی مخفیانه‌ی سپاه قدس فراهم می‌کند.
خیریه مولی الموحدین قلب فعالیت‌های اقتصادی نیروی قدس سپاه پاسداران در داخل کشور است. این خیریه توسط حسین مرعشی و با استفاده از حمایت دولتی تاسیس شده است. مرعشی که با اکبر هاشمی رفسنجانی نسبت خویشاوندی دارد در زمان استانداری کرمان (۱۳۶۴-۱۳۷۳)، زادگاه قاسم سلیمانی، این خیریه را تاسیس کرد.
در ابتدا قرار بود این خیریه مهم‌ترین مسئولان استان کرمان نظیر استاندار، امام جمعه، و فرمانده‌ی سپاه را در هيئت امنای خود گرد هم آورد. این تیم سیاسی، مذهبی، و نظامی قرار بود در کنار هم جهت توسعه‌ی اقتصادی استان کرمان تلاش کنند.۱
اندکی پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴ که منجر به پیروزی محمود احمدی‌نژاد شد، اساسنامه‌ی این خیریه تغییر داده شد و شرط لزوم عضویت مسئولان محلی در هیئت امنای این خیریه حذف شد.۲ هیئت امنای جدید بند تازه‌ای به اساسنامه‌ی این خیریه افزود که به ایشان اجازه می‌دهد وارث خود را برای بعد از فوت نیز تعیین کرده و انتفاع از این بنگاه اقتصادی را موروثی کنند.
این تغییر اساسنامه اما بدان معنا نبود که خیریه‌ی مولی الموحدین که زمانی قاسم سلیمانی از اعضای هیئت امنای آن بود، راه خود را از نیروی قدس سپاه پاسداران جدا می‌کند. در حال حاضر چندین تن از اعضای هیئت امنای این خیریه سابقه‌ی خدمت در سپاه پاسداران دارند. دیگر مدیران این مجموعه یا از اعضای کنونی سپاه پاسداران هستند یا از بازنشستگان این نهاد و یا اعضای خانواده‌شان سپاهی هستند.
خیریه‌ی مولی الموحدین در عمل به دستگاهی برای هدایت پول‌های دولتی به سوی شرکت‌های وابسته به نیروی قدس سپاه تبدیل شده است. مرعشی با استفاده از روابط خود با مسئولان جمهوری اسلامی توانسته است خیریه‌اش را متمول سازد. به عنوان نمونه، زمانی که مرعشی نماینده‌ی مجلس بود (۱۳۷۵-۱۳۸۳) تلاش کرد تا با فشار آوردن بر طهماسب مظاهری، وزیر اسبق اقتصاد، مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار از حساب ذخیره ارزی برای خریداری سه هواپیما برای شرکت ماهان دریافت کند. وزارت خزانه‌داری آمریکا در سال ۱۳۹۰ هواپیمایی ماهان را به دلیل پشتیبانی مالی، مادی و تکنولوژیکی از نیروی قدس سپاه پاسداران تحریم کرد. هواپیمایی ماهان یکی از شرکت‌های تابعه‌ی اصلی خیریه‌ی مولی الموحدین است.
مثالی دیگر تاسیس سه صندوق قرض الحسنه توسط اعضای هیئت امنای خیریه‌ی مولی الموحدین و اعضای شناخته شده‌ی سپاه پاسداران است که سپس درهم ادغام شده و به بانک رسالت تبدیل شدند.۳ این افراد در کرمان یک حزب سیاسی هم تاسیس کرده‌اند. افراد مرتبط با مجموعه‌ی مولی الموحدین با به دست آوردن سمت‌های سیاسی، قرارداد‌های پرسود شهری را به سمت شرکت‌های خود هدایت می‌کنند.
به غیر از مرعشی و سلیمانی، اعضای جدید هیئت امنای خیریه‌ی مولی الموحدین شامل محمدعلی کریمی، استاندار اسبق کرمان و رئیس ستاد انتخاباتی حسن روحانی در کرمان، حمید عرب نژاد خانوکی مدیر عامل هواپیمایی ماهان، و محمد جواد فدایی فتح آبادی استاندار کنونی کرمان می‌شود. روی هم رفته، اعضای هیئت امنای خیریه‌ی مولی الموحدین مرکب از ۱۲ نفر است که صاحب شبکه‌ی وسیعی از شرکت‌ها هستند و گستره‌ی نفوذ ایشان از شرکت ملی صنایع مس ایران و بانک اقتصاد نوین گرفته تا شرکت بورس اوراق بهادار تهران و موسسه‌ی آستان مقدس امام خمینی می‌رسد.
برخی از شرکت‌های مهم اقتصادی خیریه‌ی مولی الموحدین
- هواپیمایی ماهان
- گروه توسعه و عمران علوی کرمان
- عمران مهر شهداد
- صنایع خودروسازی کرمان
- خدمات بازرگانی هزار کرمان
- خدمات بازرگانی خیر کرمان
- شرکت اشکو پارس
- پارس اسن
- پتروشیمی کرمان
- سازمان عمران کرمان
- احداث، نگهداری و بهره برداری آزادراه بندرعباس-کرمان
- خیریه‌ی مولی الموحدین علی ابن ابیطالب کرمان در سال ۱۳۶۶ به هدف «خدمت به مستضعفان و مستمندان» تاسیس شد. وبگاه «اطلاعات» کارکرد مولی الموحدین برای اصلاح‌طلبان را مانند کارکرد آستان قدس» برای اصولگرایان توصیف کرده است.
- هیئت امنای مولی الموحدین با تغییر ماده‌ی ۱۳ اساسنامه رای به حذف استاندار و امام جمعه و سایر شخصیت‌های حقوقی آن دادند. اسناد عمومی نشان می‌دهد که ۱۱ تن از نزدیکان مرعشی به عنوان اعضای جدید هیئت امنای این خیریه منصوب شدند.
- وبگاه شرکت بورس و اوراق بهادار تهران نشان می‌دهد که سهامداران اصلی بانک رسالت، سرمایه‌گذاری پویش صالحین و بنیاد حاج علی اکبر صنعتی هستند. یکی از اعضای هیئت امنای خیریه‌ی مولی الموحدین علی مصطفوی عضو هیئت مدیره‌ی بنیاد حاج علی اکبر صنعتی هم هست. صورت‌های مالی بانک رسالت نشان می‌دهد که این بانک در تاریخ ۲۶ بهمن سال ۱۳۹۰ با ادغام صندوق‌های قرض الحسنه‌ی رسالت صالحین تهران، کرمان، و مازندران تاسیس شده است.
✶ این مقاله به زبان English هم در دسترس است.