✶ این مقاله به زبان English هم در دسترس است.

در حالی که اقتصاد ایران با مشکل روبرو است، دفتر خامنه ای شرکت‌های جدیدی را در زمینه‌های فناوری، مالی و دارویی تاسیس می‌کند


مفید رهبر، موسسه حسابرسی که به طور انحصاری به سازمان‌های تحت نظارت دفتر آیت الله خامنه‌ای (بیت رهبری) خدمات می‌دهد، ۴۰۳ کسب و کار و سایر سازمان‌هایی را که از معافیت‌های مالیاتی وحمایت‌های مالی دولت برخوردارند حسابرسی می‌کند. حوزه‌ی فعالیت این کسب و کارها از نشر کتاب، بانکداری تا تولید برندهای معروف مواد غذایی مصرف روزانه‌ی ایرانیان را در بر می‌گیرد.

مفید راهبر در سال ۱۳۷۱ به عنوان یک شرکت حسابرسی و به گفته‌ی وبگاه خود «به منظور ارائه خدمات حرفه ای به دستگاه‌ها و موسسات تحت پوشش دفتر مقام معظم رهبری» تشکیل شد.

از آخرین گزارش ما درباره‌ی مفید راهبر (منتشر شده در آبان ۱۳۹۸) فهرست سازمان‌های تحت نظارت این موسسه از ۲۸۹ به ۴۰۳ افزایش یافته است. در سه سال گذشته شرکت‌های بیت رهبری در بخش فناوری دو برابر شده است و در حوزه‌ی مالی ۶۳ درصد و در حوزه‌ی دارویی و بهداشتی ۲۱ درصد افزایش یافته است.

میزان دارایی این موسسه در سال ۱۳۹۸ مبلغ ۳۶۰ میلیارد ریال (۱۰٫۸۰۰٫۰۰۰ دلار) بود. ۱ مفید راهبر در مهر ۱۴۰۰ دارایی خود را ۷۵۰ میلیارد ریال (۱۷،۸۵۷٬۱۴۳ دلار) گزارش کرد.

شرکت‌های تحت نظارت مفید راهبر

مفید راهبر بازرس۲ هیئت مدیره چندین شرکت تازه تاسیس متعلق به بنیادهای خامنه‌ای است:

۱-  بنیاد حمایت از مبلغان و فعالیت‌های تبلیغی در عرصه بین الملل (تاسیس ۲۶ مهر ۱۴۰۰)

این نهاد زیرمجموعه‌ی سازمان اوقاف و امور خیریه  است و فعالیت‌ اصلی آن «تامین منابع مالی برای حمایت از فعالیت‌های تبلیغی در عرصه بین المللی از طريق اعطای تسهيلات و کمک بلا عوض به مبلغان» است. اعضای هیئت امنا / هیئت مدیره‌ی این موسسه‌ی تازه تاسیس شامل چند تن از نزدیکان علی خامنه‌ای است از جمله:

  • ابوذر ابراهیمی ترکمان (عضو هیئت امنا) – او رئیس کنونی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است. ترکمان پیشتر وابسته فرهنگی جمهوری اسلامی در ترکمنستان، ترکیه و روسیه بوده است. 
  • مهدی اهری مصطفوی (عضو هیئت مدیره) – برخی از سمت‌های پیشین و کنونی او عبارتند از: رئیس سابق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سفیر جمهوری اسلامی در اتریش و آلمان، قائم مقام وزیر امور خارجه، سرپرست معاونت بین الملل دفتر خامنه‌ای و عضو شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی. مصطفوی از افراد دخیل در ماجرای تسخیر سفارت آمریکا و گروگانگیری دیپلمات‌های آمریکایی بود و انتصاب او به عنوان سفیر ایران در آلمان غربی در سال ۱۳۶۶ انتقاد وزارت امور خارجه آمریکا را در پی داشت. به نوشته‌ی شیکاگو تریبون در آن زمان، وزارت امور خارجه آمریکا نگران بود که «مصطفوی ممکن است از موقعیت خود برای ایجاد یک شبکه تروریستی در اروپا استفاده کند.»
  • مصطفی مرسلی (عضو هیئت امنا)- مرسلی از آخوند‌هایی است که با علی خامنه‌ای روابط نزدیکی دارد و از پایه‌گذاران کمیته‌ی انقلاب است. او نماینده‌ی ولی فقیه در دانشگاه شریف بود و علاوه بر همراهی علی اکبر ولایتی در سفر‌های دیپلماتیک، به همراه او دایره المعارف بزرگ غدیر را تاسیس کرد. مرسلی مدیرعامل بنیاد بین المللی عاشورا نیز هست که به دستور خامنه‌ای و برای نشر برنامه‌های او در سطح بین المللی تاسیس شد. مرسلی عضو هیئت امنای جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران هم است. او همچنین به همراه علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران از موسسان و اعضای هیئت امنای دانشگاه خاتم است.
  • رضا رمضانی (عضوهیئت امنا) – او نماینده‌ی گیلان در مجلس خبرگان است و پیشتر مدیر مرکز اسلامی هامبورگ ۳ بوده است. رمضانی موسس حوزه‌ی علمیه هامبورگ است.
  • محسن قمی (رئیس هیئت امنا) – او عضو مجلس خبرگان، معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر خامنه‌ای و مشاور او در ارتباطات بین‌المللی است. قمی نماینده خامنه‌ای در سفرهای خارجی و در دانشگاه‌ها بوده است. او به پاس «تلاش‌هایش برای پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی جهت برهم زدن ثبات (جهانی)» توسط وزارت خزانه داری آمریکا در سال ۲۰۲۰ تحریم شد.

۲-  صندوق قرض الحسنه چند شعبه‌ای وقف ماندگار  (تاسیس۶ دی ۱۴۰۰)

این صندوق  زیرمجموعه‌ی سازمان اوقاف و امور خیریه است و فعالیت‌های اصلی آن عبارتند از «نگهداری حداقل ۵ درصد و حداکثر ۱۰ درصد وجوه دریافتی از اشخاص تحت عنـوان «سـپرده قرض الحسنه پس انداز» به صورت «اوراق مشارکت با تضمین بانک‌ها، بانک مرکزی یا دولـت»، «سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت نزد بانک‌ها»، «سپرده قرض الحسنه جاری نزد بانک‌ها»، یـا «ترکیبی از آنها واعطای وام قرض‌الحسنه برای رفع نیازهای ضروری مانند ایجاد اشـتغال، هزینـه‌هـای ازدواج، تهیه جهیزیه، درمان بیماری، ساخت، تامین و تعمیرات مسکن و کمک هزینه‌های تحصـیلی، از محل مانده منابع صندوق» و «اخذ کمک و هدایای نقدی و غیرنقدی از دولت، اشخاص حقیقی و یا حقوقی».

اعضای  قابل توجه هیئت امنا آن عبارتند از: 

  • سید مهدی خاموشی (عضو هیئت امنا) – از آخوندهای نزدیک به علی خامنه‌ای (نگاه کنید به بالا).
  • علیرضا هوشیار آق قلعه (عضو هیئت امنا) – او به  کسب و کارها و بنیادهای مختلف تحت کنترل خامنه‌ای  که بازرس آنها موسسه‌ی  مفید راهبر است  مرتبط است از جمله بنیاد توسعه و عمران موقوفات کشور که اوعضو هیئت امنای آن است.

برخی از دیگر اعضای هیئت امنا و هیئت مدیره‌ی این صندوق مانند سعید خشنودی، امرالله حسنی‌نیا، و علیرضا عسگری ابیانه از مدیران سازمان اوقاف هستند.

۳- پارس سلامت نانو (تاسیس ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۹)

این شرکت یکی از زیر مجموعه‌های ستاد اجرایی است. موضوع فعالیت آن «خرید و فروش، تولید و توزیع، واردات و صادرات کلیه کالاهای تجاری مجاز، از جمله پزشکی، درمانی، بیمارستانی، دندانپزشکی، توانبخشی و تجهیزات آزمایشگاهی»، «محصولات بهداشتی، آرایشی»، «بالادستی و محصولات پایین دستی صنایع پتروشیمی، نفت و گاز»، «محصولات تمام سلولزی، الکتریکی، الکترونیکی»، «تاسیسات گرمایشی و سرمایشی و نصب، بهره برداری و نگهداری آنها»، «مواد غذایی، محصولات کشاورزی و پتروشیمی»، «قطعات خودرو» و «طراحی، ساخت و فروش ماشین آلات» و «خطوط تولید مورد استفاده در تولید این کالاها و محصولات» و همچنین «تولید محصولات و خدمات مبتنی بر تکنولوژی جدید»، «ترخیص کالا از گمرکات داخلی و بین‌المللی»، «گشایش نامه‌ها و خطوط اعتباری» و «اخذ وام‌های ریالی و ارزی» است. 

در وبگاه شرکت پخش البرز، پارس سلامت نانو به عنوان تولید کننده ماسک سه لایه بزرگسالان و کودکان معرفی شده است.

پخش البرز از زیر مجموعه‌های سرمایه گذاری البرز است که یکی از هولدینگ‌های دارویی متعلق به ستاد اجرایی است. شرکت‌های  تابعه‌ی این هولدینگ  شامل آتی فارمد، البرز دارو، ایران دارو، کی بی سی، تولید دارو، سبحان دارو، سبحان انکولوژی، گروه دارویی سبحان و غیره می‌باشد.

سرمایه گذاری البرز هم خودش شرکت تابعه‌ی گروه دارویی برکت است که به نوشته‌ی یکی از صفحات وبگاه آن که در حال حاضر حذف شده اما از طریق بایگانی اینترنت در دسترس است، یکی از بزرگ‌ترین هولدینگ‌های دارویی ایران است که  بیش از ۲۰ شرکت تابعه دارد. این گروه ۱۴٪ کل داروهای ضروری کشور را تامین کرده و ۴۲۰ داروی  مختلف را از طریق شرکت‌های تابعه خود تولید می‌کند.

هیئت موسس شرکت پارس سلامت نانو شامل شرکت‌هایی چون پارس بازرگان (یک شرکت نفت و گاز که زیرمجموعه گروه توسعه انرژی تدبیر است)، شرکت توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا (زیرمجموعه‌ی گروه توسعه انرژی تدبیر)، مهندسین ساخت و بهره وری آرمان و پترو ایرانیان کرخه ( که هر دو تابعه‌ی شرکت  نفت و گاز پرشیا ← توسعه انرژی تدبیر)، و صنایع نانوتک آینده (صنتا) است.

صنتا در وبگاه خود مدعی است  که ​​«در سال ۱۳۹۸ با هدف سرمایه‌گذاری و تجاری سازی محصولات در حوزه فناوری نانو تاسیس شده است.»

اما اسناد عمومی نشان می‌دهد که این شرکت در۴ آبان ۱۳۹۰ تحت عنوان توسعه ارتباطات جامع مبین به عنوان یکی از شرکت‌های تابعه‌ی  گسترش الکترونیک مبین ایران تاسیس شده بود .  گسترش الکترونیک مبین ایران (متعلق به ستاد اجرایی) به همراه شهریار مهستان (متعلق به بنیاد تعاون سپاه) و سرمایه‌گذاری توسعه اعتماد (متعلق به بنیاد تعاون سپاه) سه عضو کنسرسیوم اعتماد مبین بودند که در سال ۱۳۸۸ اقدام به خریداری ۵۱٪ سهام شرکت مخابرات ایران کردند. 

شرکت پارس سلامت نانو در تاریخ ۲۰ بهمن ماه سال ۱۴۰۰ منحل شد.

۴- کارگزاری رسمی بیمه مستقیم برخط برکت ( تاسیس ۳ دی ۱۳۹۸)

این شرکت متعلق به ستاد اجرایی و کارگزار بیمه است. اسناد عمومی نشان می‌دهد که نشانی این شرکت با نشانی گروه دارویی برکت یکی است و هیئت موسس آن شامل بنیاد برکت (از زیرمجموعه‌ها/ هولدینگ‌های اصلی ستاد اجرایی)، سلامت برکت (شرکتی که در کار مدیریت خدمات بیمارستانی و واردات و صادرات دارویی است) و رفاه تامین آتیه امید (که موضوع فعالیت آن تامین آتیه و کمک به امور رفاهی اعضای ستاد اجرایی است) می‌باشد.

لازم به ذکر است که یکی از موسسان رفاه و تامین آتیه امید سید حسام شمس عالم از مدیران پرسابقه بانک پارسیان است. ستاد اجرایی و تعدادی از شرکت‌های تابعه‌ی آن ۴۵% سهام بانک پارسیان را در اختیار خود دارند. 

۵- موسسه‌ی بینا (تاسیس ۹ تیر ۱۳۹۹)

این موسسه که وابسته  به سازمان تبلیغات اسلامی است در کار «مطالعه در موضوعات علمی، دینی و سیاست پژوهی در حوزه های داخلی و بین المللی، «ارائه ی تحلیل کمی و کیفی»، «نشر مطالعات و تحلیل ها به شکل برگزاری نمایش گاه و همایش»، «ویدئو کلیپ، متون الکترونیک و فعالیت در شبکه های اجتماعی» و «ارائه ی خدمات به نهادها و ارگان ها و سازمان ها در زمینه ی اهداف موسسه» است.

یکی از اعضای هیئت موسس آن سید میثم سیدصالحی است که از قضا مدیر پیام‌رسان حکومتی سروش است. این پیام رسان جنجال برانگیز۴ به عنوان جایگزین پیام‌رسان تلگرام که مقامات جمهوری اسلامی در جریان اعتراضات ۱۳۹۶ آن را به «نقش داشتن در سازماندهی اغتشاشات» متهم کرده و آن را فیلتر کردند، ۵  تولید شد.

صالحی در سال ۱۳۹۷ مدیرعامل موسسه‌ی جام جم شد که ناشر روزنامه‌ی جام جم است و پایگاه خبری آن را اداره می‌کند. او تا فروردین ۱۳۹۹ این سمت را برعهده داشت. . لازم به ذکر است که فریدالدین حداد عادل که خواهرش زهرا با مجتبی خامنه‌ای ازدواج کرده، سالیان سال است که عضو هیئت مدیره موسسه جام جم بوده است.

۶- توسعه راهبرد سلامت برکت (تاسیس۵ اسفند ۱۳۹۸)

این شرکت از دیگر  شرکت‌های تابعه ستاد اجرایی است و موضوع فعالیت آن  «ارائه خدمات مشاوره و اجرای طراحی و توسعه بیمارستان، ارائه راهکارهای بهینه سازی کاربری فضاهای موجود، ارائه خدمات مشاوره و تامین و نگهداری تجهیزات پزشکی و غیر پزشکی» و « اجرای مدیریت منابع انسانی…» است.

بنیاد برکت، بنیاد برکت احسان، و شرکت سلامت برکت همگی اعضای هیئت موسس آن بودند.

۷-  سبدگردان تدبیر (تاسیس ۱۹ آبان ۱۳۹۹)

یکی دیگر از شرکت‌های تابعه ستاد اجرایی سبدگردان تدبیر است که در زمینه‌ی «پذیرش سمت در صندوق‌های سرمایه‌گذاری»، «مشاوره در زمینه‌ مدیریت ریسک»، «مشاوره در زمینه‌ ادغام، تملک، تغییر و تجدید ساختار سازمانی و مالی شرکت‌ها»،‌ «مشاوره در زمینه‌ طراحی و تشکیل نهادهای مالی»، « پردازش اطلاعات مالی»، «طراحی اوراق بهادار»، «بازاریابی و فروش اوراق بهادار» و «تعیین قیمت فروش یا پذیره‌نویسی اوراق بهادار…» فعالیت می‌کند.

۸-  صندوق قرض الحسنه توسعه اشتغال برکت  (تاسیس۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ )

این صندوق زیرمجموعه‌ی بنیاد برکت از هولدینگ‌های اصلی ستاد اجرایی است. موضوع فعالیت آن «افتتاح حسابهای قرض الحسنه»،‌ «اعطای قرض الحسنه برای ایجاد و توسعه اشتغال از محل مانده منابع صندوق»، «اخذ کمک و هدایای نقدی و غیرنقدی از دولت ، اشخاص حقیقی و حقوقی» و «ایجاد هرگونه پوشش بیمه ای برای دارایی های صندوق نزد شرکتها و موسسات بیمه» است.

۹-سرمایه گذاری پیشگامان سریر رضوی (تاسیس  ۱۲ آبان ۱۴۰۰ )

این شرکت از شرکت‌های تابعه آستان قدس است و موضوع فعالیت‌ آن «سرمایه‌گذاری در سهام، سهم الشرکه‌، واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌ها یا سایر اوراق بهادار …. با هدف کسب انتفاع به‌طوری‌که به‌ تنهایی یا به همراه اشخاص وابسته خود، کنترل شرکت، موسسه یا صندوق سرمایه‌گذاری سرمایه‌پذیر را در اختیار گرفته یا درآن نفوذ قابل ملاحظه بیابد»،‌ «سرمایه‌گذاری در مسکوکات ، فلزات گران‌بها، گواهی سپرده‌ی بانکی …» و «واردات یا صادرات کالا …و امور گمرکی مربوطه» است.

۱۰- سبدگردان سینا  (تاسیس ۲۹ آبان ۱۳۹۸)

این شرکت مانند بانک سینا از شرکت‌های تابعه مادر تخصصی مالی و سرمایه گذاری سینا وابسته به بنیاد مستضعفان است.

موضوع فعالیت این شرکت شامل مواردی چون «خرید، فروش یا نگه داری اوراق بهادار به نام سرمایه گذار معین» و « پذیرش سمت در صندوق های سرمایه گذاری» می‌شود.

۱۱- ارزش آفرینان ایده پایدار (تاسیس ۲۹ تیر ۱۳۹۹)

این شرکت وابسته به کمیته‌ی امداد است و موضوع فعالیت آن «تشکیل و تاسیس شرکت های جدید و مشارکت در سایر شرکت ها با هدف کسب انتفاع»،« مشارکت در پروژه های تولیدی و پروژه های ساختمانی با هدف کسب انتفاع»، «واردات و یا صادرات کالا و انجام امور گمرکی مربوطه»،‌«شرکت در نمایشگاه های داخلی و خارج از کشور»، «انجام و ارائه خدمات بازرگانی، ارائه خدمات مطالعاتی و مشاوره ای در حیطه های مختلف اعم از اقتصادی، مدیریتی، بازار و مهندسی صنایع»، «برگزاری نمایشگاه ها» و «تأمین و فروش کلیه لوازم و تجهیزات، ایجاد فروشگاه های اینترنتی، تجارت الکترونیک و باشگاه مشتریان، مدیریت پروژه، ارائه کلیه خدمات مهندسی، مدیریت مالی، مدیریت بازرگانی غیر شبکه ای و غیر هرمی، مدیریت توزیع، تأمین و فروش کلیه لوازم ضروری و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی» می‌باشد.

۱۲- انرژی گستر دژ نیرو (تاسیس. ۱۵ مهر ۱۳۹۹)

انرژی گستر دژ نیرو از شرکت‌های متعلق به بنياد شهيد است که در زمينه‌ی «تولید و فروش انرژی برق به اشخاص حقیقی و حقوقی در داخل و خارج از کشور ،خرید انرژی برق ،احداث نیروگاه ها در حوزه انرژی های نو و تجدیدپذیر و برق آبی»، «خرید و فروش کالا، ابزار، ماشین آلات و تجهیزات و مواد مصرفی از داخل و یا خارج از کشور»، «انجام اقدامات لازم به منظور ارتقاء بهره‌وری، بهینه سازی و توسعه ظرفیت نیروگاه ، برون سپاری عملیات اجرایی فنی و مهندسی( اعم از بهره‌برداری، تعمیر و نگهداری، طراحی ، نصب، راه اندازی، نظارت، توسعه و بهینه سازی تاسیسات)»، «سرمایه گذاری و تامین مالی پروژه های مرتبط با حوزه انرژی ،تاسیس یا مشارکت در شرکت های حوزه زنجیره ارزش صنعت برق» و خرید و فروش انواع کودها و متفرعات آنها ،انجام سایر فعالیت هایی که مستقیم و غیر مستقیم با موضوع فعالیت شرکت مرتبط باشد» فعالیت می‌کند. 

۱۳- سبدگردان فراز  (تاسیس. ۱۲ آبان ۱۳۹۹)

سبدگردان فراز هم از شرکت‌های تابعه بنیاد شهید است که در زمینه‌های متنوعی از جمله «پذیرش سمت در صندوق‌های سرمایه‌گذاری»، «مشاوره در زمینه‌ مدیریت ریسک»، «مشاوره در زمینه‌ ادغام، تملک، تغییر و تجدید ساختار سازمانی و مالی شرکت‌ها»،‌ «مشاوره در زمینه‌ طراحی و تشکیل نهادهای مالی»، «پردازش اطلاعات مالی»، «طراحی اوراق بهادار»،« بازاریابی و فروش اوراق بهادار» و «تعیین قیمت فروش یا پذیره‌نویسی اوراق بهادار» فعالیت دارد. اساسنامه این شرکت به آن اجازه می‌دهد تا «اقدام به اخذ تسهیلات مالی یا تحصیل دارایی نماید یا سرمایه گذاری کرده یا شخصیت حقوقی مستقلی تأسیس کند یا در تأسیس شخصیتهای حقوقی دیگر مشارکت نماید یا اسناد اعتباری بانکی افتتاح کند و به واردات یا صادرات کالا بپردازد و امور گمرکی مربوطه را انجام دهد.»

۱۴-  هتل خورشید هشتم رئوف کوثر ( ۲۶ دی ۱۴۰۰)

این شرکت هم وابسته به بنیاد شهید است. موضوع فعالیت شرکت شامل مواردی چون «احداث،تاسیس،اداره،مدیریت و بهره ورداری از بناهای گردشگری،هتل،متل،رستوران و کلیه امور مربوط به خدمات گردشگری،اقامت و پذیرایی در داخل و خارج از کشور»،«خرید و فروش و اجاره و استیجاره و رهن و ارتهان ساختمان هتل،متل،رستوران و تاسیسات و متفرعات ولوازم مربوط و اشیاء و اجناس مورد نیاز برای انجام امورفوق الذکر»، «تاسیس مراکز آموزش عالی و دانشگاهی به منظور آموزش کارکنان شرکت و سایر اشخاص… در صنعت گردشگری و هتلداری و خدمات مرتبط با آن»، «سرمایه گذاری یا مشارکت در سایر شرکتها و موسسات داخلی وخارجی در اموری که بطور مستقیم و یا غیر مستقیم مربوط به صنعت گردشگری و امور هتلداری است» و «انجام هر گونه عملیات و معاملات مالی و بازرگانی در عرصه گردشگری و هتلداری» می‌شود.

۱۵- تدبیرسازان سفر گستر (تاسیس ۲۳ فروردین ۱۴۰۱)

این شرکت یکی از زیرمجموعه‌های بنیاد مسکن است که با هدف «ایجاد و تجهیز تاسیسات گردشگری»، «مدیریت و بهره برداری تاسیسات گردشگری» و «سرمایه گذاری در زمینه گردشگری» تاسیس شد.

  1. همه تبدیل ارقام بر اساس نرخ ارز دولتی ایران انجام شده‌ است.
  2. بازرس در هر شرکت سهامی کسی است که اختیار نظارت در اعمال هیات مدیره و تفتیش اعمال و دفاتر و حق هرگونه اظهار نظر در امور جاری و مالی شرکت را دارد.
  3. روزنامه‌ی آلمانی «دی ولت» در سال ۲۰۲۲ در مطلبی مرکز اسلامی هامبورگ را «بازوی بلند ایران در اروپا» توصیف کرد که «با یک سازمان تروریستی مرتبط» است و زمام آن در دستان خامنه‌ای است.
  4. این پیام رسان مشکلات جدی امنیتی متعددی داشته و دارد مثلا یک بار به دلیل افشای اطلاعات خصوصی کاربران مانند شماره تلفن و ایجاد حساب کاربری برای افراد بدون اطلاع و رضایت ایشان مورد انتقاد وارد شد.
  5. در گذشته مقامات جمهوری اسلامی بارها از تلگرام خواسته بودند تا محتویاتی را که مضر تلقی می‌کنند حذف کند. این درخواست توسط مدیرعامل تلگرام رد شد. ممنوعیت تلگرام در جریان اعتراضات سراسری در حالی که برنامه‌هایی مانند پیام‌رسان سروش در دسترس بودند نسبت به امنیت پیام‌رسان‌های ایرانی تردید جدی ایجاد کرد.

✶ این مقاله به زبان English هم در دسترس است.

مقالات اخیر