✶ این مقاله به زبان English هم در دسترس است.
سرمایه‌داری که سرنخ قدرت اصولگرایان را به دست دارد
بوربور نه مقامی منتخب است و نه مسئولی دولتی، اما هیچ سیاستمدار اصولگرایی بی حمایت او به مجلس راه پیدا نمی کند. بوربور سرمایه‌داری است با روابط قوی که کمپین‌های اصولگرایان را تامین مالی کرده و فضای سیاسی محافظه‌کاران ایران را در مشت خود دارد.
بوربور علی رغم نداشتن صلاحیت علمی و عملی لازم در طول زندگی حرفه‌ای‌اش سمتهای مهمی را در بنیادها، وزارتخانه‌ها، نهادهای مالی، سازمان‌های دولتی و خیریه‌ها بر عهده داشته است. به نظر می‌رسد که ارتباط بوربور با خانواده‌ی آیت الله خامنه‌ای عاملی اساسی در بالا رفتن او از نردبام ترقی بوده است.
بعضی اصولگرایان منتقد بوربور او را به استفاده از نفوذ سیاسی و اقتصادی‌اش برای حذف رقبا از فهرست نامزدها و جایگزین کردن آنها با یاران خود متهم می‌کنند و معتقدند با این کار او نتیجه‌ی انتخابات را کنترل می‌کند.
بوربور در حال حاضر دبیرکل جمعیت وفاداران انقلاب اسلامی و رئیس فراکسیون اصولگرایان خانه‌ی احزاب است.
هنگامی که در انتخابات مجلس شورای اسلامی ۱۳۹۸ اصولگریان سرشناسی مانند حمید رسایی از فهرست نامزدهای محافظه‌کار حذف شدند، مخالفان بوربور او را مسئول دانستند.
رسایی در نامهای سرگشاده عنوان کرد: «داماد یکی از اعضای ائتلاف [اصولگرایان] در لیست نهایی شماست، سابقه اجرایی و سیاسی و فرهنگی وی چیست؟»
با نگاه کوتاهی به لیست نامزدها به نام مجتبی رضاخواه، داماد بوربور، بر می‌خوریم. رضاخواه استادیار دانشگاه تربیت مدرس است که دو شرکت استارت‌آپی را در سال ۱۳۹۸ تاسیس کرده است و هیچ تجربه‌ی سیاسی‌ای ندارد. رضاخواه با کسب تقریبا هفتصد هزار رای توانست از حوزه‌ی انتخابیه‌ی تهران به مجلس راه یابد.
رسایی تا آنجا پیش رفت که در توییتی خشمگینانه نوشت لیست نامزدهای اصولگرا «مرکب از داماد‌ها، اسپانسرها، بی‌خاصیت‌ها و حرف گوش کن‌ها» بود. رضاخواه هم در توییتی ادعا کرد که بوربور در انتخاب او دست نداشته است.
سرآغاز زندگی حرفه‌ای
هیچ مدرکی از اوایل زندگی حرفه‌ای بوربور در دسترس نیست. به نوشته‌ی رسانه‌های ایرانی، او یکی از اعضای اصلی کمیته‌ی استقبال از آیت‌لله خمینی در بهمن سال ۱۳۵۷ بود.
به گفته‌ی خود بوربور او کمی بعد از برپایی سپاه پاسداران به آن ملحق شد و مدتی فرماندهی پادگان امام علی را، که طبق ادعا‌های گروه‌های مخالف مرکز آموزش اعضای نیروی قدس است، بر عهده داشت. او همچنین به مشارکت‌اش در عملیات سرکوب خیزش شهر پاوه در سال‌های آغازین انقلاب اشاره کرده است.
علاوه بر این، بوربور مدتی سرپرستی اموال دادسرای انقلاب اسلامی را بر عهده داشته است.
شبکه‌ی سیاسی-اقتصادی حبیب‌الله بوربور
خیریه‌ها
در سال ۱۳۹۹ بوربور همراه با محمود لولاچیان، که نسبت خانوادگی با علی خامنه‌ای دارد، بنیاد خیریه‌ی رحمت واسعه را برپا کرد. جوان‌ترین پسر علی خامنه‌ای، میثم، داماد لولاچیان است. بنیاد خیریه‌ی رحمت واسعه ادعای مبارزه با فقر دارد.
بوربور در حال حاضر رئیس هیئت مدیره‌ی مجمع خیرین امید کشور است که خود را موسسه‌ای «غیرسیاسی، غیرتجاری، غیرانتفاعی، غیردولتی، داوطلبانه» می‌داند و موضوع فعالیت خود را «تسهیل امور مربوط به پروژه‌های خیرساز و کمک به ساماندهی امور خیریه در سراسر کشور» تعریف می‌کند.
بوربور همچنین یکی از بنیانگذاران جامعه‌ی خیرین حوزه‌های علمیه خواهران است. این موسسه‌ی محافظه‌کار برای «نهادینه سازی خانواده متعادل، پایدار و دینمدار براساس آموزه‌های اسلامی و دینی»، « تقویت رویکرد استقلال حوزه‌های علمیه از طریق مشارکت و کمک‌های مردمی» و «رشد و تعالی بانوان برای صیانت و تحکیم خانواده پایدار» تاسیس شده است. با وجود تمرکز این نهاد بر حوزه‌ی زنان از میان نُه عضو هیات مدیره‌ی این موسسه تنها یک نفر، خدیجه نیزاری، زن است. نیزاری عضو هیات مدیره مجمع خیرین امید کشور نیز هست.
بوربور همچنین یکی از بنیانگذاران مجمع خیرین کشور است که از هشت بنیاد نیکوکاری و فرهنگی و آموزشی خصوصی تشکیل شده است. در میان اعضای هیات موسس مجمع خیرین کشور نامهای مصطفی پورمحمدی (وزیر اسبق دادگستری و کشور) و عباس شیبانی (از سیاستمداران کهنه‌کار جمهوری اسلامی) به چشم می خورد. بوربور پیش از این رییس هیات مدیره‌ی انجمن خیرین مسکن ساز ایران بود. این خیریه که بوربور هنوز عضو هیات مدیره‌ی آن است به امر «جلب کمک‌های مردمی» برای «ساخت و ساز مسکن مناسب و ارزان قیمت» می‌پردازد.
سمتهای دولتی
بوربور در طول زندگی حرفه‌ای‌اش در وزارت‌خانه‌های مختلف سمت داشته است.
وزارت دادگستری
در سال ۱۳۹۴ مصطفی پورمحمدی، وزیر دادگستری وقت، بوربور را به سمت معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت دادگستری منصوب کرد. پورمحمدی و بوربور هر دو از موسسان مجمع خیرین کشور بودند. این دو نفر رابطه‌ی نزدیکی دارند. به عنوان نمونه در سال ۱۳۹۱ هنگامی که پورمحمدی قصد نامزد شدن برای انتخابات ریاست جمهوری داشت، بوربور را به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی‌اش انتخاب کرد.
سازمان محیط زیست
در سال ۱۳۹۶ بوربور به عنوان مشاور عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست، منصوب شد.
وزارت کشور
در سال ۱۳۸۷ بوربور رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور بود و در سال ۱۳۹۶ به عنوان عضو شورای اجتماعی وزارت کشور منصوب شد.
وزارت آموزش و پرورش
بوربور به مدت هشت سال ریاست سازمان نوسازی، توسعه و تجهيز مدارس کشور را به عهده داشت.
سازمان بهزیستی کشور
بوربور عضو شورای مرکزی مشارکت‌های مردمی سازمان بهزیستی کشور است.
وزارت جهاد کشاورزی
بوربور به مدت هفت سال مدیرکل سازمان جهاد کشاورزی استان تهران بود.
شرکت راه آهن شهری تهران و حومه
اسناد عمومی حاکی از آن است که بوربور در سال ۱۳۹۲ در هیئت مدیره‌ی این شرکت که وابسته به شهرداری تهران است جایگزین محسن هاشمی رفسنجانی شد و حد‌اقل تا فروردین ماه سال ۱۳۹۷ این سمت را به عهده داشت. در این دوران همکاران او در هیات مدیره کسانی چون سید جعفر تشکری هاشمی (یکی از افراد شبکه محمد باقر قالیباف) و حسین محمدپور زرندی (یکی دیگر از یاران قالیباف و مدیرعامل بانک شهر) بودند. برادر حسین محمدپور زرندی، محمد ابراهیم محمدپور زرندی از افراد وابسته به بنیاد تعاون سپاه پاسداران است که در سال ۱۳۹۵ به عنوان مدیرعامل موسسه‌ی ثامن (بنیاد تعاون سپاه) منصوب شد. (برای اطلاعات بیشتر بنگرید به بخش گروه مالی ملت در پایین مقاله)
ارتباط با بنیادها و بانک‌ها
ستاد اجرایی فرمان امام/بانک پارسیان
بوربور نایب رئیس هیئت مدیره‌ی فرآوری معدنی اپال کانی پارس است. شرکت اپال کانی پارس وابسته به بانک پارسیان است که ۴۷.۵۱٪ سهام آن متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام است.
بنیاد تعاون سپاه/بنیاد تعاون بسیج/بانک مهر اقتصاد
بوربور در سال ۱۳۸۳ عضو هیئت مدیره‌ی شرکت سرمایه‌گذاری مهر اقتصاد ایرانیان بود. این شرکت زیرمجموعه‌ی بانک مهر اقتصاد است که متعلق به بنیاد تعاون بسیج است. بنیاد تعاون بسیج خود زیرمجموعه‌ی بنیاد تعاون سپاه پاسداران است.
بنیاد مستضعفان
بوربور مدتی مدیرعامل بنیاد علوی از هولدینگ‌های بنیاد مستضعفان بوده است.
سازمان تعاونی کارکنان نیروهای مسلح
بوربور مدتی مدیرعامل سازمان اتکا بود.
سازمان اقتصاد اسلامی ایران
بوربور عضو هیئت مدیره‌ی صندوق قرض الحسنه شجره موده سادات است که یکی از ۱۲۰۰ موسسه‌ی مالی و اعتباری زیرمجموعه‌ی این سازمان است. یکی دیگر از افراد حاضر در هیئت مدیره‌ی شجره موده سادات، محمد علی شایسته‌نیا است که مدیرعامل پیشین صندوق ذخیره‌ی فرهنگیان و عضو کنونی هیئت مدیره‌ی بانک سرمایه است. هم صندوق ذخیره‌ی فرهنگیان و هم بانک سرمایه هر دو سابقه‌ی فساد مالی و اختلاس داشته‌اند.
بنیاد صیانت نهاد خانواده
بوربور یکی از موسسان و خزانه‌دار بنیاد صیانت نهاد خانواده است که در سال ۱۳۹۰ برای «تقویت باورها و رفتارهای مذهبی» و ارائه برنامه‌های «آموزشی در ارتباط با مسائل مختلف خانواده و روابط زناشویی» تشکیل شد. نام محسن رفیقدوست و سیدمحمدهادی ایازی (یکی از اعضای شبکه‌ی قالیباف) هم در میان موسسان این بنیاد به چشم می‌خورد. در طول سالیان بعدی سیاستمداران با روابط قوی عضو هیئت مدیره‌ی این بنیاد بوده‌اند.
سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا)
بوربور با هولدینگ‌های تامین اجتماعی هم روابط تنگاتنگی داشته است. او رئیس هیئت مدیره و بعد نایب رئیس هیئت مدیره‌ی سرمایه گذاری صدر تامین (۱۳۹۱ و ۱۳۹۲)، رئیس هیئت مدیره و بعد نایب رئیس هیئت مدیره‌ی سرمایه گذاری سیمان تامین (در طی پنج سال) و نایب رئیس سیمان فارس و خوزستان (چهار سال) بود.
بانک ملت
بوربور در شرکت‌های تابعه‌ی بانک ملت هم دخیل بوده است و اغلب نماینده‌ی این بانک در هیئت مدیره‌ی شرکت‌های مختلف بوده است. سمتهای او در شرکت‌های بانک ملت به قرار زیر است:
- گروه مالی ملت – نایب رئیس هیئت مدیره
این شرکت به بنیاد تعاون سپاه و ستاد اجرایی فرمان امام مرتبط است. به عنوان نمونه یکی از اعضای هیئت مدیره‌ی این شرکت، محمد ابراهیم محمدپور زرندی، در شرکت‌های بنیاد تعاون سپاه (تامین سرمایه‌ی امین، تایدواتر خاور‌میانه و غیره)، سرمایه‌گذاری غدیر، و نفت و گاز نوگام حضور داشته است. محمدپور زرندی به ستاد اجرایی فرمان امام (لیزینگ کارآفرین) و به شبکه‌ی قالیباف (از طریق محمد باقر ضمیر خورسندی) نیز وابسته است.
- بهساز مشارکت‌های ملت – رئیس هیئت مدیره
این شرکت وابسته به بانک ملت، به گفته‌ی وبگاه‌اش یک هلدینگ تولیدی، بازرگانی و خدماتی است که یازده زیرمجموعه دارد.
- گروه مدیریت توسعه ساختمانی جام ملت – رئیس هیئت مدیره
بوربور یکی از موسسان گروه مدیریت توسعه ساختمانی جام ملت بود که در سال ۱۳۹۳ تاسیس و در سال ۱۳۹۶ منحل شد. بنا به اسناد عمومی موضوع فعالیت این شرکت کوتاه عمر «واردات و صادرات»، «سرمایه گذاری»، و « عرضه مواد و مصالح عمده ساختمانی» و «فروش، واردات، نقل و انتقال ماشین آلات ساختمانی و راهسازی» بود.
- پی ریز بنیان مرصوص بهساز – رئیس هیئت مدیره
بوربور یکی از موسسان پی ریز بنیان مرصوص بهساز است که در تیر ماه سال ۱۳۹۰ تاسیس شد و تا چندین سال در هیئت مدیره‌ی این شرکت حضور داشت. موضوع فعالیت این شرکت «ساخت مجتمع تجاری و اداری» و سرمایه‌گذاری در امور اقتصادی «اعم از تولیدی ـ صنعتی تجاری ـ کشاورزی ـ خدماتی ـ انبوه‌سازی ـ ساخت و ساز» و «ایجاد و تاسیس شرکت‌های فرعی و شعب و نمایندگی‌ها در داخل و خارج از کشور» است.
از دیگر افراد حاضر در هیئت مدیره‌ی این شرکت می‌توان به مهدی مقدسی و سید حسن قلعه‌نوئی اشاره کرد. مقدسی نماینده‌ی کنونی اراک در مجلس است و سابق بر این شهردار کرج بوده است. او به شرکت‌های تابعه‌ی بانک پارسیان (بالا بنگرید) و بانک ملت مرتبط است. سید حسن قلعه‌نوئی رئیس هیئت مدیره‌ی پیشین شرکت مپسا (مدیریت پروژه های ساختمانی ایران) از زیرمجموعه‌های بانک رفاه وابسته به سازمان تامین و نایب رئیس کنونی هیئت مدیره‌ی شرکت سازندگی انصار (بنیاد تعاون سپاه) است.
- ساختمان و خدمات نوساز – رئیس هیئت مدیره
بوربور در سال ۱۳۹۱ رئیس هیئت مدیره‌ی این شرکت وابسته به بانک ملت بود. نایب رئیس او محمد باقر ضمیر خورسندی بود. ضمیر خورسندی از دوستان نزدیک و شرکای تجاری قالیباف است. این شرکت در سال ۱۳۹۷ منحل شد.