✶ این مقاله به زبان English هم در دسترس است.
دختران رفسنجانی از طریق روابط خویشاوندی نسبی و سببی خود از منافع تجاری زیادی بهره می‌برند
اکبر هاشمی رفسنجانی، یکی از بنیان‌گذاران نظام دزدسالار جمهوری اسلامی بود که یکی از قربانیان آن هم شد. او استراتژیستی زیرک بود که می‌توانست در آن واحد هم نقش یک شخصیت مردمی را ایفا کند و هم یک نخبه سالار بی‌رحم باشد. دوران ریاست جمهوری او منجر به شکل‌گیری شبکه‌های قدرت طایفه‌ای و نهادهای فاسدی شد که اقتصاد ایران را فلج کرده‌اند .
نبود دسترسی به اسناد عمومی مربوط به کسب و کارها در دوران هاشمی رفسنجانی ردیابی نقش خانواده‌ی او را در اقتصاد ایران دشوار می‌کند. البته هاشمی رفسنجانی خاطرات روزانه ی خود را به دقت ثبت می‌کرد. او یکی از معدود مقام‌های جمهوری اسلامی بود که تا زمان مرگ مشکوکش در سال ۱۳۹۵ خاطرات خود را مرتب منتشر می‌کرد.
این خاطرات، به اضافه‌ی مصاحبه‌ها و تحقیقات ما بر روی اسناد عمومی مربوط به کسب و کار در آن دوران، اطلاعات زیادی به خواننده ارائه می‌دهد: اطلاعاتی درباره‌ی رابطه‌ی او با علی خامنه‌ای و دیگر مقامات بالای جمهوری اسلامی، رسوایی‌های خانوادگی، و رویدادهای دورانسازی از تاریخ ایران معاصر که پشت درهای بسته اتفاق افتاد و مردم هرگز از آن مطلع نشدند.
تهران بیرو در اینجا نتیجه بررسی منافع تجاری خانواده‌ی هاشمی رفسنجانی را ارائه می‌دهد. بخش نخست این مجموعه مقالات به شبکه‌ی محسن هاشمی، پسر ارشد هاشمی رفسنجانی، پرداخت. در بخش دوم به بررسی شبکه‌ی یاسر هاشمی و همسر او مریم سالاری و روابط خانوادگی شان پرداختیم. در این بخش تمرکز ما بر روی دختران رفسنجانی، فاطمه و فائزه و همسرانشان برادران لاهوتی خواهد بود.
فائزه هاشمی بهرمانی
فائزه ۵۸ ساله، کوچکترین و بحث‌انگیزترین دختر رفسنجانی است. او با حمید لاهوتی اشکوری ازدواج کرده و دو فرزند به نام‌های حسن و مونا دارد. حسن ساکن انگلستان بود و پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۹۰ مدت کوتاهی بازداشت شد. مونا ازدواج کرده است اما اطلاعاتی در مورد خودش و همسرش در دست نیست. شایعاتی درباره‌ی طلاق فائزه از همسرش وجود دارد، هر چند او در مصاحبه‌ای که در سال ۱۳۹۲ توسط جماران نیوز بازنشر شد این موضوع را تکذیب کرد.
خود فائزه می‌گوید عاشق تحصیل بوده اما چندین سال پشت کنکور مانده تا اینکه پس از تاسیس دانشگاه آزاد توسط پدرش و جمعی دیگر از مقامات جمهوری اسلامی در سال ۱۳۶۱ در این دانشگاه پذیرفته شد. او اکنون مدرک دکترای حقوق بشر از دانشگاه آزاد دارد.
فدراسیون اسلامی ورزش بانوان در سال ۱۳۶۹ در دولت اول رفسنجانی تاسیس و فائزه‌ی علاقه‌مند به ورزش به ریاست آن منصوب شد. او تا سال ۱۳۸۹ در این سمت باقی ماند تا این که به خاطر فعالیت‌های سیاسی‌اش از آن کنار گذاشته شد.
در سال ۱۳۷۴ اعضای سابق کابینه و دوستان اکبر هاشمی رفسنجانی حزب کارگزاران سازندگی ۱ را تاسیس کردند و فائزه رئیس شاخه‌ی زنان آن شد. او در همان سال موفق به پیروزی در انتخابات مجلس پنجم شد. دو سال پس از راه یافتن به مجلس فائزه تصمیم گرفت تا با انتشار روزنامه‌ی زن ۲ دست خود را در روزنامه‌نگاری بیازماید البته این روزنامه پس از یک سال به دلایل مختلفی، از جمله ترویج فمینیسم، تعطیل شد.
فائزه هنگامی که نتوانست در انتخابات مجلس ششم پیروز شود، تصمیم گرفت برای ادامه‌ی تحصیل به خارج از کشور برود: «ابتدا کانادا را انتخاب کرده بودم اما بعد تغییر نظر دادم و به انگلیس رفتم.» او فوق لیسانس خود را در رشته‌ی حقوق بشر از دانشگاهی در بیرمنگام انگلیس دریافت کرده و به گفته خودش در در این دو سال سعی می‌کرد شناخته نشود. او در انگلستان در مقطع دکترا هم آغاز به تحصیل کرد اما پس از مدتی ادامه‌ی تحصیل را به ایران منتقل کرد.
او در حال حاضر در دانشگاه آزاد حقوق تدریس می‌کند و در این باره می‌گوید :«رشته حقوق را در دانشگاه پردیس به دستور آقای دکتر جاسبی ۳ تاسیس کردیم و دروس مرتبط با تحصیلاتم را در اینجا تدریس می‌کنم.»
اسناد عمومی نشان می‌دهد که فائزه بین سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ عضو علی البدل هیئت مدیره دفتر نشر معارف انقلاب بوده است – اسناد مربوط به این موسسه از آن سال تاكنون به روز رسانی نشده است.
شوهر فائزه به شرکت‌های متعددی مرتبط است، از جمله:
- پلی‌اتیلن تک سیرجان ۴— که در ۲۵ فروردین ۱۳۷۰ تاسیس شد. حمید لاهوتی تا ۲۴ شهریور ۱۳۸۶ که عبدالله عظیمی جایگزین وی شد، در سمت‌های رئیس و نایب رئیس در هیئت مدیره این شرکت کرمانی حضور داشت. عظیمی به شرکت‌های مختلف صنعتی و واردات- صادرات مرتبط است. وبگاه بانک اطلاعات و موتور جستجوی کسب و کار کومپاس این شرکت را تولید‌کننده‌ی الیاف پ.پ و اسفنج پلی‌اتیلن-کیسه پلی‌اتیلن و نخ مولتی فیلامنت معرفی می‌کند.
- اسفنج‌های صنعتی سیرجان — حمید لاهوتی رئیس هیئت مدیره‌ی این شرکت بود که در تاریخ ۶ مرداد ۱۳۸۳ تاسیس شد. این شرکت در کار «تولید انواع فوم، پلی پروپیلن، پلی اتیلن، پلی استایرل، پلی پورتان و قطعات ساخته شده از این نوع فوم‌ها» ۵ و نیز « واردات ماشین آلات مربوطه و مواد اولیه، افزودنی و تکمیلی مربوطه به این قبیل قطعات» است.
- سبک‌ساز بسپار – حمید لاهوتی از زمان تاسیس این شرکت در ۱۷ شهریور ۱۳۸۰ رئیس هیئت مدیره‌ی آن بوده است. این شرکت تولید کننده اسفنج صنعتی بویژه برای تولید صندلی است. اعضای خانواده عظیمی ( بالا را ببینید) نیز در هیئت مدیره این شرکت حضور دارند.
فاطمه هاشمی بهرمانی
فاطمه‌ی ۶۰ ساله با سعید لاهوتی اشکوری، برادر شوهر فائزه، که دندانپزشک است ازدواج کرده و صاحب دو فرزند به نام‌های علی و سارا هستند. او دارای مدرک علوم سیاسی از دانشگاه آزاد است.
در خاطرات رفسنجانی آمده است که فاطمه دچار مریضی اسرارآمیزی شد و برای درمان آن به کانادا رفت. او برای درمان بیماری خود به انگلستان هم چند بار سفر کرد.
فاطمه ریاست انجمن همبستگی زنان ایران را بر عهده داشت، جایگاهی که برای او امکان سفر به کشورهای خارجی را فراهم می‌کرد. او با استفاده از موقعیت پدرش به عنوان رئیس‌جمهور پروژه‌های مختلف خود را تامین بودجه می‌کرد و حتی اقلامی نظیر دستگاه زیراکس و وسایل گرمایشی محل کار خود را نیز از این طریق تهیه می‌کرد.
فاطمه در سال ۱۳۷۸ به همراه چند نفر از نزدیکان پدرش مانند اکبر ترکان، وزیر دفاع در دولت اول رفسنجانی، حزب اعتدال و توسعه را تاسیس کرد. حسن روحانی نامزد این حزب در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ بود.
فاطمه با وجود نداشتن تحصیلات دانشگاهی مرتبط با سلامت و درمان در بنیادها و موسساتی که در این زمینه فعالیت می‌کنند مشغول به کار است:
- بنیاد امور بیماری‌های خاص : او این بنیاد را در ۱۸ ارديبهشت ماه ۱۳۷۵ تاسیس کرد و همچنان ریاست آن را بر عهده دارد. ا و در کنار حسین مرعشی (رئیس هیئت مدیره خیریه‌ی مولی الموحدین قلب فعالیت‌های اقتصادی نیروی قدس سپاه پاسداران در داخل کشور) از اعضای هیات امنای آن است. این بنیاد حداقل ده مرکز درمانی در شهرهای مختلف در سراسر ایران و همچنین دو مرکز درمانی در عراق دارد.
- فدراسیون ورزش‌های بیماران خاص و پیوند اعضا: او ریاست این فدراسیون را که در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۹۵ تاسیس شد، بر عهده دارد .
- مجتمع درمانی خیریه سوده: فاطمه قبلا رئیس هیئت مدیره‌ی این شرکت تابعه‌ی بنیاد امور بیماری‌های خاص بود. حسین مرعشی (مولی الموحدین) رئیس کنونی هیئت مدیره‌ی آن است. باقر لاریجانی، برادر علی لاریجانی، دست‌کم از سال ۱۳۹۴ عضو هیئت مدیره‌ی آن بوده است.
- موسسه تحقیقات درمان و آموزش سرطان ایران : این موسسه که در ۲۰ تیر ۱۳۷۷ تاسیس شده زیر مجموعه‌ی بنیاد امور بیماری‌های خاص است و کار آن تحقیق در زمینه‌ی سرطان، درمان آن و کمک به بیماران و خانواده‌های آنها برای کنار آمدن و زندگی با سرطان است. به گفته‌ی وبگاه آن، این موسسه در حال ساخت بیمارستانی است که قرار است « ظرف سه سال آینده ساخته شده و برای پذیرش بیماران تجهیز گردد» – البته در این وبگاه ذکر نشده است که زمان آغاز این سه سال کی بوده است و یا اینکه این پروژه چه زمانی قرار است پایان یابد.
فاطمه هاشمی از مرداد ماه سال ۱۳۹۴ نائب رئیس هیئت مدیره آن بوده است. عموی او محمد هاشمی بهرمانی، کوچکترین برادر رفسنجانی، دست‌کم از سال ۱۳۸۹ مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره آن بود ه‌است. علی هاشمی (بهرمانی) پسر عموی فاطمه نیز عضو سابق هیئت مدیره‌ی آن است.
فریبا لاهوتی اشکوری، از خویشاوندان همسر فاطمه، هم از دیگر اعضای هیات امنای آن است.
روابط تجاری فریبا لاهوتی او را در کنار مقامات و افراد شناخته شده‌ی جمهوری اسلامی نظیر معصومه ابتکار و دو پسرش عیسی و طه هاشمی، و سید مصطفی محقق احمدآبادی (شوهر خواهر علی لاریجانی) قرار می‌دهد. در خاطرات رفسنجانی آمده است که به اصرار فاطمه به تامین بودجه این مرکز کمک کرد.
اطلاعات کمی درباره‌ی سعید، شوهر فاطمه، در دست است. او که تاکنون بی سر و صدا زندگی کرده است در بیمارستان اختر (که پیش از انقلاب متعلق به ارتش آمریکا بود و بعد از آن به بنیاد مستضعفان منتقل شد) کار می‌کند.
دختران رفسنجانی و خانواده‌ی لاهوتی
برادر کوچکتر سعید و حمید لاهوتی، وحید از اعضای سازمان مجاهدین خلق بود که در سال ۱۳۶۰ بازداشت و به نحو مشکوکی در زندان مرد. پدر آنها حسن لاهوتی اشکوری از نزدیکان خمینی بود و او را از فرانسه به ایران همراهی کرد. در تصویر معروف پیاده شدن خمینی از هواپیما حسن لاهوتی پشت سر او ایستاده است. حسن لاهوتی یکی از فرماندهان کمیته‌های انقلاب اسلامی بود و بعدها به مدت کوتاهی اولین فرمانده سپاه پاسداران شد. او در نخستین مجلس پس از انقلاب نماینده‌ی رشت و اولین امام جمعه این شهر بود.
وحید لاهوتی در آبان ۱۳۶۰ توسط نیروهای انقلابی طرفدار خمینی دستگیر شد. حسن لاهوتی هم دو روز بعد بازداشت شد و چند ساعت بعد از بازداشت در زندان اوین مرد. در مصاحبه‌ی بایگانی شده‌ای که شهروند امروز ۶ با فائزه و فاطمه هاشمی و حمید لاهوتی انجام داد، همگی هرگونه ارتباط حسن لاهوتی با سازمان مجاهدین را رد کرده و می‌گویند طبق گزارش پزشک قانونی علت مرگ لاهوتی مسمومیت با سم استرکنین بوده است و نه سکته قلبی آنطور که در رسانه‌های جمهوری اسلامی گفته شد.
فاطمه هاشمی می‌گوید وقتی از دستگیری وحید باخبر شدند پدرش با اسدالله لاجوردی ۷ رئیس زندان اوین تماس گرفت تا علت را جویا شود. لاجوردی به رفسنجانی اطمینان داد که «یک سری سوال و جواب است که انجام می‌دهند و تمام می‌شود». چند روز بعد به خانواده‌ی لاهوتی اطلاع داده شد که پای وحید در زندان شکسته است. رفسنجانی بار دیگر با لاجوردی تماس گرفت و این بار به او گفته شد که وحید می‌خواسته فرار کند و خود را از پنجره بیرون انداخته و مجروح شده است.
به گفته‌ی فاطمه هاشمی، وقتی به پدرش اطلاع داده ماموران لاجوردی برای دستگیری حسن لاهوتی به خانه‌ی پدر شوهرش رفته‌اند، رفسنجانی ناراحت شده و به لاجوردی زنگ زده و گفته است که افرادش باید سریع خانه‌ی لاهوتی را ترک کنند. با اینکه لاجوردی قبول می‌کند اما مامورانش حسن لاهوتی را به زور با خود می‌برند. «من بلافاصله به خانه آمدم و به احمد آقای خمینی اطلاع دادم که آقای لاهوتی را گرفته‌اند و به اوین برده‌اند و شما هم به امام بگویید. احمد آقا هم به امام گفته بودند و امام هم گفته بود سریعا آقای [حسن] موسوی تبریزی [دادستان کل دادگاه انقلاب] را پیدا کنید تا من بگویم که اصلا پای آقای لاهوتی به زندان نرسد.» فاطمه می‌گوید احمد خمینی نتوانسته موسوی تبریزی را پیدا کند و یک پیک موتورسوار را به اوین می فرستد اما زمانی که پیک به زندان می‌رسد به او می‌گویند که حسن لاهوتی فوت کرده است.
فاطمه هاشمی و حمید لاهوتی هر دو می‌گویند که از روی گزارش پزشک قانونی متوجه شدند که حسن لاهوتی بر اثر مسمومیت با سم استریکنین مرده است. فاطمه می‌گوید پدرش «خیلی پیگیری کرد» ولی بعد به آنها گفته است که « شما به خاطر انقلاب سکوت کنید.»
فاطمه می‌گوید چند روز پس از مرگ پدر شوهرش فهمیدند که وحید نیز مرده است و وقتی با بهشت زهرا تماس گرفتند، مطلع می‌شوند که وحید ده روزاست که دفن شده است. «به ما گفتند که وحید در بیمارستان خودش را از تخت مجددا به پایین انداخته و فوت کرده است.» فائزه هاشمی می‌گوید مرگ وحید «در اثر «ضربه‌ای به سر او بوده است.»
- حسین مرعشی (خیریه‌ی مولی‌الموحدین-از اقوام رفسنجانی) سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی و محسن هاشمی رئیس شورای مرکزی آن است.
- رفسنجانی در کتاب «انتقال قدرت» خاطرات سال ۱۳۷۶ می‌نویسد که آیت الله فاضل لنکرانی «برای همکاری با فائزه، در اداره روزنامه زن، اظهار آمادگی نمود.»
- عبدالله جاسبی از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۹۰ ریاست دانشگاه آزاد را بر عهده داشت. او به همراه هاشمی رفسنجانی، علی خامنه‌ای، احمد خمینی، و میرحسین موسوی (که همگی از امنای این نهاد نیز بودند) این دانشگاه را تاسیس کرد.
- در خاطرات رفسنجانی به مالکیت حمید لاهوتی در این شرکت اشاره شده است.
- احتمالا منظور از «پلی استایرل» و« پلی پورتان» پلی استایرن و پلی یورتان است.
- شهروند امروز پس از انتشار این مصاحبه توقیف شد. به نوشته‌ی مطبوعات در آن زمان، شهروند امروز به دلیل انتشار مطالبی خارج از حدود مقرر در ماده ۶ قانون مطبوعات توقیف و دادگاهی شد. ماده ۶ قانون مطبوعات دربرگیرنده موارد متعددی است از نشر مطالب الحادی و ترویج مطالبی که به اساس جمهوری اسلامی لطمه وارد کند گرفته تا فاش نمودن و انتشار اسناد و دستورها و مسائل محرمانه و توهین به مقدسات و رهبر.
- لاجوردی از اعضای شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی بود و در اعدام‌های بیشماری در سال‌های نخستین حکومت جمهوری اسلامی مستقیما دست داشت. او تا سال ۱۳۶۳ رییس زندان اوین بود و در این سال از این سمت عزل شد. بعد از مرگ خمینی، لاجوردی در سال ۱۳۶۸ به ریاست سازمان زندان‌ها منصوب شد و تا اسفند ماه سال ۱۳۷۶ در این سمت باقی ماند. لاجوردی در اول شهریور ۱۳۷۷ هنگام رفتن به حجره‌ی خود در بازار بزرگ تهران ترور شد.