✶ این مقاله به زبان English هم در دسترس است.
محسن رضایی مرد کلیدی سپاه پاسداران کانون چند شبکه‌ی قدرتمند است که اعضای آن در مجمع تشخیص مصلحت نظام سمت‌های کلیدی دارند. مجمع تشخیص مصلحت نظام از نهادهای اصلی جمهوری اسلامی است که بیش از پنجاه نفر عضو دارد و وظیفه‌ی آن حل معضلات نظام با ارجاع آیت‌الله خامنه‌ای است.
علاوه بر داشتن سمت‌های کلیدی حکومتی و قضایی، خویشاوندان و نزدیکان رضایی در بنیادها، خیریه‌ها و فدراسیون‌های ورزشی مهم، بانک‌ها و نهادهای رسانه‌ای حضور دارند. بسیاری از ایشان به طور همزمان دارای چند سمت هستند. نگاه دقیق‌تر به سوابق سیاسی و روابط تجارتی رضایی حاکی از تلاش‌های حساب شده برای گسترش نفوذ شبکه‌ی مافیایی او است.
محسن رضایی یکی از اعضای پایه‌گذار سپاه پاسداران است که در سازماندهی این نیروی نظامی نقش کلیدی داشته است. در ۱۸ سالی که رضایی فرماندهی کل سپاه پاسداران بود (۱۳۶۰ – ۱۳۷۶)، نیروهای سه گانه‌ی سپاه یعنی زمینی، هوایی، و دریایی را تاسیس کرد. از دیگر اقدامات رضایی تاسیس قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا بود که خود نیز مدتی فرماندهی آن را بر عهده داشت.
بعد از کشته شدن قاسم سلیمانی در حمله‌ی پهپادی آمریکا، رضایی با لباس نظامی سپاه بر تن در شبکه‌ی سوم سیما حضور یافت و در حین این مصاحبه‌ی تلویزیونی گفت که ایده‌ی تشکیل سپاه قدس را او به خامنه‌ای پیشنهاد داده است. «گفتم اگر بخواهیم امنیت را در منطقه پیگیری کنیم مسلما کارهای ما افشا خواهد شد و این اسم گذاری برای همین است که کسی گمان نکند ما پنهان کاری می‌کنیم.»
در همین مصاحبه رضایی اذعان داشت که در رصد پایگاه‌های آمریکا در منطقه و برنامه‌ریزی یک حمله‌ی متقابل دست دارد.
شبکه‌ی محسن رضایی
رضایی بنیانگذار اولین سازمان اطلاعاتی جمهوری اسلامی است که بعدا به وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی و سازمان اطلاعات سپاه تبدیل شد. در دهه‌ی ۱۳۶۰ رضایی با استفاده از این سازمان اطلاعاتی نقش فعالی در سرکوب «ضد انقلاب» داشت. به گفته‌ی خود رضایی، وی در سرکوب گروه‌های مخالف در کردستان و سیستان و بلوچستان و خنثی کردن کودتاهای نظامی از جمله کودتای نوژه نقش داشته است.
رضایی در سال ۱۳۷۶ به دبیری مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد و از آن زمان تا کنون این سمت را بر عهده دارد. وی در حال حاضر یکی از مشاوران خامنه‌ای در امور سوریه و عراق است.
رضایی در سال ۱۳۷۸ در انتخابات مجلس ششم شرکت کرد ولی از پیروزی ناکام ماند. او در سال‌های ۱۳۸۴، ۱۳۸۸، و ۱۳۹۴ نامزد ریاست جمهوری شد که هر سه بار در این رقابت‌ها شکست خورد.
بنیادها و خیریه‌ها
رضایی رئیس هیئت مدیره‌ی ستاد جهاد توانمندسازی محرومین کشور است، که موضوع فعالیت خود را همکاری با نهادهای مختلف از جمله کمیته‌ی امداد امام خمینی، سازمان بهزیستی، هلال احمر و ستاد اجرایی فرمان امام تعریف می‌کند.
رضایی همچنین رئیس هیئت مدیره‌ی بنیاد ایران آینده است که « تبیین، ترویج و آموزش سیاست‌های کلی نظام» و «چاپ و نشر کتاب مجله و نشریه مکتوب و الکترونیک» را در دستور کار خود دارد.
شبکه‌ی رضایی مخصوصا در بنیاد صبح قریب ایرانیان که خود او رئیس هیئت مدیره‌ی آن است، فعال است. بنیاد صبح قریب ایرانیان به نشر «فرمایشات مقام معظم رهبری» و «اطلاع رسانی در خصوص آثار صدور انقلاب اسلامی به سایر نقاط جهان» می‌پردازد و در قالب یک پایگاه خبری هم فعالیت دارد.
رضایی همچنین در خیریه‌های احمد رضایی میرقائد و فرهنگی، تحقیقاتی، آموزشی و هنری امام حسن عسکری حضور دارد. خیریه‌ی امام حسن عسکری متعلق به خانواده خرازی است که با آیت الله خامنه‌ای نسبت خویشاوندی دارد.
محسن رضایی به همراه همسرش معصومه خدنگ در خیریه‌ی طاهای فاطمه فعالیت می‌کند. نام دختر بزرگ رضایی، سارا، نیز در میان اعضای هیئت مدیره‌ی این خیریه به چشم می‌خورد.
ازدواج‌های سیاسی
پسر ارشد رضایی، احمد، چهار بار ازدواج کرده است. آخرین ازدواج او با فاطمه سیف‌اللهی، دختر یکی از دوستان صمیمی محسن رضایی به نام رضا سیف‌اللهی بود. سیف‌اللهی از موسسان سپاه پاسداران اصفهان است و در تسخیر سفارت آمریکا نقش داشت. تا سال ۱۳۹۷، سیف‌اللهی معاون سیاسی-اجتماعی شورای عالی امنیت ملی و یکی از اعضای کلیدی بررسی پرونده‌ی درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی بود. او پس از ترک شورای عالی امنیت ملی به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت.
پسر کوچک‌تر رضایی، علی، با خانواده‌ی خمینی وصلت کرده است. همسر علی رضایی، هدی طباطبایی، نتیجه‌ی روح‌الله خمینی است. مادر هدی، لیلی بروجردی، رئیس کمیته‌ی زنان مجمع تشخیص مصلحت نظام است. هدی از طریق خانواده‌ی پدری‌اش با امام موسی صدر نسبت خویشاوندی دارد.
دختر دیگر رضایی، سارا با روح‌الله رئیسی، حقوقدان و بازپرس دادسرا، ازدواج کرده‌است.
روابط رضایی در مجمع تشخیص مصلحت نظام
بلوک رضایی در مجمع تشخیص مصلحت
در طول ۲۳ سال دبیری رضایی در مجمع تشخیص مصلحت، او سمت‌های متعددی را در میان خویشاوندان و دوستان و نزدیکان خود قسمت کرده است. مجمع تشخیص قدرت رد و قبول مصوبات مجلس را دارد.
به گزارش انصاف نیوز دو برادر همسر و یک باجناق رضایی در دبیرخانه‌ی مجمع تشخیص مشغول به کار هستند.
علی رضایی فرزند او تا خرداد ماه سال ۱۳۹۸ سمت مدیرکل ارتباطات دبیرخانه‌ی مجمع تشخیص مصلحت را بر عهده داشت.
مادر همسر علی رضایی، لیلی بروجردی، رئیس کمیته بانوان و جوانان دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت و همچنین به عنوان مشاور محسن رضایی منصوب شده است.
رضایی همچنین صادق طباطبایی (درگذشت، اسفند ۱۳۹۳) را به عنوان یکی از مشاورانش منصوب کرده بود. طباطبایی برادر همسر احمد خمینی و از خویشاوندان لیلی بروجردی است.
داماد رضایی، سید محمد مهدی احمدی، که از طریق ازدواج با محمدباقر قالیباف هم نسبت دارد، سمت معاونت اجرایی مجمع تشخیص مصلحت را بر عهده داشته است.
گماشتن افراد در پست‌های کلیدی مجمع تشخیص مصلحت، قدرت رضایی را برای به چالش کشیدن قوانینی که به ضرر منافع او است افزایش می‌دهد. رضایی یکی از مخالفان سرسخت تصویب لایحه FATF بود. این مصوبه از سوی گروه ویژه اقدام مالی علیه پولشویی و تامین مالی تروریسم یا اف ای تی اف (FATF) به ایران پیشنهاد شده بود. رد این مصوبه در دی ماه ۱۳۹۸ باعث شد محدودیت‌های بانکی علیه ایران کاسته نشود.
پسر پناهنده
فرزند ارشد محسن رضایی، احمد، در سال ۱۳۷۷ به آمریکا پناهنده شد. زمانی که احمد در آمریکا به سر می‌برد، دست به افشاگری‌هایی درباره‌ی مقام‌های جمهوری اسلامی زد. در برخی از این مصاحبه‌ها او مدعی شد که آیت‌الله خامنه‌ای مستقیما در برنامه‌ریزی حملات تروریستی و ترور مخالفان در خارج از کشور نقش داشته است. احمد همچنین مدعی شد که به همراه پدرش به لبنان سفر کرده تا در آموزش مخفیانه‌ی عاملین بمب گذاری آمیا شرکت کند. این عملیات انتحاری که جان ۸۵ نفر را گرفت از مرگبارترین حملات تروریستی در تاریخ کشور آرژانتین به شمار می‌رود.
بعد از افشاگری احمد رضایی، اینترپل بر اساس اطلاعات او برای چند مقام عالی‌رتبه جمهوری اسلامی حکم جلب بین المللی صادر کرد.
زمانی که احمد به ایالات متحده پناهنده شد، رضایی سخنان پسر خود را محکوم و او را طرد نمود. با این وجود، در اسفند ماه ۱۳۸۵ رضایی در جریان مصاحبه‌ای از بازگشت احمد به ایران در سال قبل خبر داد. او اذعان کرد که پسرش در ایران مشغول به کار و زندگی است.
پناهنده شدن به ایالات متحده و افشای اسرار دولتی برای احمد رضایی هیچ پیامدی نداشت. اغلب افرادی که به کشورهای غربی پناهنده شده‌اند پس از بازگشت به ایران به اشد مجازات می‌رسند.
به عنوان مثال شهرام امیری، دانشمند هسته‌ای که در سال ۱۳۸۸ برای حج به عربستان سفر کرده بود، در این کشور ناپدید شد و یک سال بعد به دفتر حفاظت منافع جمهوری اسلامی ایران در واشنگتن مراجعه کرد تا به او برای بازگشت به ایران کمک کنند. پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۸۹ امیری مورد استقبال مقامات حکومتی قرار گرفت. مدت کوتاهی بعد امیری بازداشت و سرانجام در سال ۱۳۹۵ اعدام شد.
محسن رضایی در یادداشت‌هایی که در وبگاه شخصی خود منتشر کرده بود درباره‌ی پناهنده شدن احمد توضیحاتی داد که بعدها از تارنمای او حذف شدند ولی نسخه‌های آن از طریق وبگاه‌های دیگر هنوز در دسترس است. رضایی مدعی شد که یکی از بستگان که در سازمان فضایی آمریکا (ناسا) مشغول به کار بود با قول ادامه‌ی تحصيل و شغل مناسب در امريكا احمد را با آنجا کشانده است. احمد بدون اطلاع خانواده به آمریکا رفت و در آنجا توسط پلیس فدرال احضار شد و تحت بازجویی قرار گرفت.
رضایی می‌گوید: «در حین بازجویی نيز اطلاعات دقیقی درباره محل زندگی پدر و حتی مدرسه خواهرانش به او نشان می‌دهند و او را تحت فشار قرار می‌دهند.» او می‌افزاید: «از او می‌خواهند که هر گاه از خانه خارج شد و به هر کجا که می‌رود بايد به پليس اطلاع بدهد. شرايط سختی برای احمد رقم می‌خورد در بلاتکلیفی و ابهام قرار می‌گیرد. تا اينکه کسانی با او تماس گرفته و تنها راه نجات‌اش از بلاتکلیفی را مصاحبه عليه نظام جمهوری اسلامی با رسانه‌های خارجی می‌دانند. احمد نيز در آن شرايط طی يک ماه سه بار با رسانه‌های خارجی مصاحبه می‌نماید و پس از آن نيز برای همیشه سکوت کرده و هيچگونه موضعی نمی‌گیرد.»
محسن رضایی مدعی است که در جریان اعتراضات مدنی پس از انتخابات سال ۱۳۸۸، گروه‌های ضد انقلاب با احمد تماس گرفتند ولی «در طول ۱۴ سال اقامت احمد در خارج از كشور و رفت و آمدش به ایران و ساير كشورها با هیچ گروه ضد انقلابی ارتباط برقرار نكرده بلكه همواره گروه‌های ضد انقلاب مخصوصا منافقین مورد نفرت احمد بوده و آنها را قاتلین ملت ایران می‌دانست.»
رضایی همچنین می‌گوید که احمد در آمریکا متوجه‌ی دسیسه‌ی منافقین در جمع‌آوری مخفیانه‌ی پول برای این گروهک شده و برای جلوگیری از این فریبکاری موضوع را با پلیس آمریکا در میان گذاشته است.
در سال ۱۳۹۰ جسد احمد رضایی در هتلی در دبی پیدا شد. کشته شدن احمد رضایی با انفجار بیدگنه که در آن ۱۷ عضو سپاه پاسداران کشته شدند، همزمان بود. حسن تهرانی مقدم، طراح سیستم موشک بالستیک جمهوری اسلامی، یکی از افرادی بود که در این انفجار کشته شد. در آن زمان، گزارش‌های خبری اشاره به امکان دخالت اسرائیل در هر دو حادثه داشت.
در زمان مرگ احمد رضایی از یک گذرنامه‌ی آمریکایی به نام مستعار «تام جی اندرسون» برای ورود به دبی استفاده کرده بود. با این وجود رضایی در توجیه این مطلب گفت: «احمد همیشه به ایرانی بودنش افتخار می‌کرد گرچه در این اواخر به منظور رعایت مسائل امنیتی گاهی از گذرنامه‌ی غیر ایرانی و اسم مستعار استفاده می‌کرد اما هرگز ملیت و تابعیت ایرانی خود را تغییر نداد.»