✶ این مقاله به زبان English هم در دسترس است.
محمد قزوینی (معروف به «علامه») را عموم ایرانیان با تصحیح مشترک او با دکتر قاسم غنی از دیوان حافظ می‌شناسند. اما کار بزرگ قزوینی تصحیح و انتقال برخی از مهمترین آثار کمیاب ادبیات فارسی به ایران بود که در کتابخانه های بزرگ اروپا وجود داشت. قزوینی به دعوت برادرش و با شوق دیدار از آثار فارسی کتابخانه‌های بزرگ لندن در سال ۱۹۰۶ راهی انگلستان شد. او خیلی زود با پروفسور ادوارد براون شرق شناس و ایران شناس معروف آشنا شد و همکاری با او را آغاز کرد. نوشتن مقدمه بر تصحیح براون از لباب الالباب نوشته عوفی یکی از آن همکاری ها بود. ادوارد براون او را به موسسه گیب برای همکاری معرفی کرد و به این ترتیب قزوینی کار تصحیح متون فارسی کلاسیک را آغاز کرد. اولین کار او تصحیح مرزبان نامه بود. سپس موسسه گیب به او پیشنهاد تصحیح تاریخ جهانگشای جوینی را داد که چندین نسخه از آن در فرانسه موجود بود و این آغازی برای زندگی پاریسی قزوینی شد. قزوینی از ۱۹۰۶ تا جنگ جهانی اول در پاریس ماند و روی تاریخ جهانگشای جوینی کار کرد. چهارسال از این دوران برای او فرصتی شد تا با علی اکبر دهخدا، فرهنگ نویس معروف ایرانی که در تبعید در پاریس به سر می برد، معاشرت کند. همچنین دو این دوران او توانست با برخی از شرق‌شناسان فرانسوی از جمله «باربی مینارد» و «هارتویگ در برگ» آشنا شود.
با شروع جنگ اول جهانی قزوینی ناگزیر به ترک پاریس شد و به آلمان رفت. در چهار سالی که در آلمان گذراند علاوه بر همنشینی و معاشرت با حلقه‌ی ایرانیان مقیم آلمان (کسانی مانند سید حسن تقی زاده، ابراهیم پورداوود، و محمدعلی جمالزاده) با برخی از شرق شناسان آلمانی مانند یوزف مارکوارت، مولف کتاب «ایرانشهر»ن، نیز فرصت آشنایی پیدا کرد.
پس از جنگ جهانی اول و در نوامبر ۱۹۲۰، قزوینی با کمک محمدعلی فروغی و فیروز فرمانفرما برای ادامه کار به پاریس بازگشت. طی این سال‌ها او با موافقت دولت ایران از ۱۶ نسخه‌ی خطی کتاب‌های کمیاب فارسی عکس گرفت و به ایران فرستاد. قزوینی در سال ۱۳۱۸ خورشیدی( ۱۹۴۰) و با آغاز جنگ جهانی دوم به ایران بازگشت و ده سال بعد در خرداد ۱۳۲۸ در تهران درگذشت.