اصطلاحی است که نظام جمهوری اسلامی برای نامیدن عناصری استفاده می کند که از عوامل نظام‌اند اما فعالیت هایی فراقانونی دارند. این عوامل بویژه در دهه ۷۰ به تجمعات اعتراضی اعم از دانشجویی و غیره حمله می‌کردند و شرکت کنندگان را مورد ضرب و شتم قرار می‌دادند. استفاده از اصطلاح «نیروهای خودسر» مسئولیت را از مقامات رسمی نظام برداشته و آن را بر گردن عواملی معدودی می اندازد که ظاهرا برای اقدامات‌شان مجوز رسمی از مقام یا سازمانی ندارند.
این اصطلاح به ویژه در دهه هفتاد و در جریان قتل‌های زنجیره‌ای استفاده شد وقتی لازم آمد که مسئولان نظام از آن قتل‌های وحشتناک دگر اندیشان دور نگه داشته شوند. اطلاعاتی که در روزنامه‌ها در آن سالها منتشر شد نشان می‌دهد که عاملان آن جنایت که گروهی از نیروهای اداری بلندمرتبه در وزارت اطلاعات بودند، خودسر عمل نکردند. از همین رو افکار عمومی هرگز باور نکرده است که این افراد خودسر بوده‌اند و بدون اشاره و دستور مرتکب این جنایات شده‌اند.
هنوز هم این اصطلاح برای نامیدن کسانی به کار می‌رود که تظاهرات یا حملاتی به راه می‌اندازند مانند حمله به سفارت بریتانیا در سال ۱۳۹۰ یا سفارت عربستان در سال ۱۳۹۴ اما چون لباس رسمی نهادهای نظامی و انتظامی را بر تن ندارند هویت حقوقی‌شان ناشناخته است و نهاد یا سازمان مسئول‌شان را مشخص نیست و نظام یا نهادهایی که آنان را سازمان داده‌اند می‌توانند ادعا کنند آنان از جایی حمایت نمی شوند و خودسرانه به چنین اعمالی پرداخته‌اند.
مثال
تابناک، ۳۰ آبان ۱۳۹۷
